De eerste keer

A dirty mind is a pleasure for life

Voor alles is een eerste keer, maar de kunst is om er van te blijven genieten, liefst er méér van te gaan genieten. Wijn is dé metafoor voor seksualiteit. Voor Grieken en Romeinen was Bacchus de God van de wijn én vruchtbaarheid. Maar Bacchus stond ook voor beschaving en inspiratie van de schone kunsten. ‘De wijn is een werk der konst, gelijk als het bier en het brood is.’ Met deze woorden begint de achttiende-eeuwse encyclopedie-bewerker Chalmot in 1778 een paragraaf over wijnvervalsingen. Hij vervolgt: ‘De natuur heeft de Druiven, de konst doet al het overige. Maar dan behoorde de konst de natuur niet te bederven, maar dezelve in zommige opzigten te volmaaken. Wenschelijk ware het derhalven, dat er geene andere Wijn-behandelaars in de wereld waren, dan welke, hiervan overtuigd, zich zo na moogelijk aan de natuur poogden te houden, dan zouden wij eenvoudigen en zuiveren, en derhalven goeden Wijn hebben.’ (uit wijnkronieken). Voor mij heeft wijn iets magisch, een vorm van kunst, niet alleen in de bereiding, maar ook in het drinken zelf. De manier waaróp bepaalt de kwaliteit en het genot ervan…… Zen en de kunst van het genieten.
Voor mij begon de eerste keer 50 jaar geleden, maar er volgden meer eerste keren.

Nieuwsgierig?
Lees Mathieu's wijn- en levensverhaal in: Histoires de Mathieu

Wijn in TV series

Zelfs in Tv series kan wijn soms centraal staan, zoals in “Le Sang De La Vigne”, waarin de Franse amateur-speurder en eminent oenoloog Benjamin Lebel met een neus voor goede wijn in een misdaadonderzoek geconfronteerd wordt met de meest uiteenlopende criminele feiten.
Jaarlijks wordt er uitgekeken naar zijn wijngids en zijn indrukwekkende reputatie is de reden waarom politie-inspecteur Barbaroux zich tot hem wendt, wanneer er een seriemoordenaar opduikt die een zwak voor goede wijnen lijkt te hebben. Al gauw blijkt Benjamin’s scherpe intuïtie een machtig wapen tegen de misdaad. Hij ziet elke zaak als een geweldige uitdaging. Wie heeft er geknoeid met de wijnvaten van Château Erlange? Wie is de moordenaar van de formidabele cognacmaker Baptiste Alulel? Wie heeft er letterlijk een moord voor over om een bijzonder stuk land in handen te krijgen?
Allemaal vragen waar Benjamin graag zijn tanden in zet. Over liever gezegd: zijn neus in steekt!

Wijn & Strips

Strips lezen leidde -volgens mijn moeder- ertoe dat je ogen verpest werden, je kreeg er alleen maar rare ideeën van en je zou nooit meer een goed boek lezen. Gelukkig dacht de kerk er anders over en hadden ze voor types zoals ik een aardige stripbibliotheek geopend. Daar stonden Heer Bommel en Tom Poes, naast Donald Duck, Suske en Wiske en Kuifje hoog op de lijst van voorkeuren. Alleen Kuifje had mij écht op het verkeerde pad kunnen brengen, toen kapitein Haddock ladderzat in de Krab met de Gulden Scharen op het striptoneel verscheen. Gelukkig heb ik de whisky -grotendeels- laten staan en heb me toegelegd op wijn!
Wel zijn mijn ogen inderdaad verpest, maar mijn liefde voor strips is gebleven. Ook met het lezen van het -goede- boek hoef ik mijn moeder -gelukkig- niet teleur te stellen. Alleen mijn buitengewone liefde voor wijn wordt door sommigen gezien als raar. Daar heeft echter mijn vader vooral schuld aan. Een stripserie, zoals Châteaux Bordeaux, brengt je op nog meer “rare” ideeën.

Tot voor kort was er nog geen (vertaalde) strip, die serieuze aandacht aan wijn besteedde. Door de uitgave van Châteaux Bordeaux wordt dat meer dan goed gemaakt.

Uitgangspunt in de strip is een familiedomein waar zus en twee broers de handen in een slaan om het domein tot een succes te maken tegen de stroom in van allerlei lieden, die proberen hen het leven zuur te maken, maar gelukkig ook met de steun van allerlei gens biens om hen heen waardoor zij zich er uiteindelijk door heen slaan.
De scenarist is overduidelijk een liefhebber en heeft zich op allerlei manieren laten bijstaan door wijnexperts, zodat de serie in alle opzichten het genieten waard is. Natuurlijk met een goed glas wijn erbij!

In Nederland is dit bij mijn weten de enige -vertaalde- strip waarin wijn centraal staat en dat op een waardige en zelfs informatieve manier.
In Frankrijk -het land van de wijn voor mij- vind je de wijnstrips in overvloed, daar bestaat zelfs een soort top tien. Dus voor hen die de Franse taal machtig zijn, zie hier.

Wijn & Films

Drank komt in vrijwel iedere film voor, maar vaak zijn dat de minder verfijnde dranken, zoals bier en whisky. Vaak wordt daarbij, zeker in het verleden- volop gerookt. Dat kan de sfeer in de film ten goede komen, maar wijn valt daarmee vaak tussen wal en schip. Zeker als de wijn in verkeerde glazen genuttigd wordt!
In Terug naar de Bourgogne wordt de liefde voor de drank, voor de wijn centraal gesteld. Zonder liefde geen mooie relatie, zonder liefde geen mooie wijn. De film is een echte aanrader voor de wijnliefhebber en als je ‘m samen met je geliefde bekijkt ook een aanrader voor het (nog meer) laten opbloeien van je relatie.

Met Retour en Bourgogne schetst Cédric Klapisch een liefdevol portret van twee broers en hun zus die met passie de wijngaard van de familie beheren, maar ondertussen hun eigen weg moeten vinden. Jean verliet tien jaar geleden zijn geboortestreek Bourgogne om de wereld te ontdekken. Als zijn vader op sterven ligt, keert hij terug naar zijn familie. Samen met zijn zus Juliette en zijn broer Jérémie probeert hij het familiebedrijf gaande te houden. Na het overlijden van hun vader worden de drie gedwongen keuzes te maken en beslissingen over de toekomst te nemen. We volgen een jaar lang het ritme van de seizoenen, die in het teken staan van de wijn die ze gezamenlijk produceren. De ambachtelijke wijnbouw is een ware kunst. Klapisch laat op innemende wijze zien dat Jean, Juliette en Jérémie die verstaan.

Er zijn natuurlijk nog wel meer films waar wijn een rol in speelt, maar nergens zo centraal als in Retour en Bourgogne. Wil je die ander films bekijken, zie hier.

Over Port

Port is voor mij relatief nieuw. Natuurlijk dronk ik wel eens een glaasje port. De Ruby of Tawny was voor een tientje in de supermarkt heel goed te doen, maar echt lekker vond ik het niet. Behalve voor in de saus, werd port door mij niet echt ingezet. Tot er een keer een LBV (Late Bottled Vintage) van Niepoort 2007 tot me kwam op een proeverij bij Bloem. (Tot dan toe eigenlijk altijd overgeslagen, altijd tekort aan tijd op een goede proeverij). Dat was toch wel heel aangenaam…. Iets bloemigs, iets heel fris, beetje scherpte van het hoge alcoholgehalte (als versterkte wijn wel voor de hand liggend), prachtige kleur, hangt in het glas, zelfs een LBV heeft al een enorme concentratie en vult de mond op aangename wijze, maar hoe benoem je het fruit? Als het kersen zijn, dan wel gedroogd, maar voor mij komt het dichter bij gedroogde pruimen, maar zelfs van gedroogde druiven, oftewel krenten. Klinkt niet onlogisch. Als je eenmaal besmet bent, ga je verder kijken. Toch ook maar een echte Vintage proberen. Gelukkig lag de Dow 2000 nog bij Gall & Gall in het schap, als halfje nog wel. Daar kun je je geen bult aan vallen. Dan begint het avontuur pas echt. Wat een wauw-ervaring. Wie had dat valselijk voor mij achtergehouden…. Vreselijk geniepige personen, die ook wel wisten dat dit soort meesterlijke wijnen voor -naar verhouding- zeer schappelijke prijzen te verkrijgen zijn. Dan krijg je ‘n LBV-ervaring in het kwadraat! De enorme concentratie (nog meer), de nog langere afdronk, de nog diepere kleur. De alcohol beter verpakt, naast de prachtige tannine. Door de mooie zuren ook mooi zoet. Wat een wijn……
Hoe moet je dan verder? Gelukkig kent port vele variaties. Vele daarvan zijn ernstig af te raden!
Laat de Ruby’s en Tawny’s maar staan. De eenvoudige varianten daarvan in ieder geval. Daar valt in het algemeen geen eer aan te behalen. Maar als het gaat om de wat meer gevorderde varianten wordt het een heel ander verhaal. Neem de Tawny. Meestal gaat het dan om port die ongeveer 10, 20, 30 of 40(!) jaar op eikenhout gelagerd is geweest. Ongeveer, omdat er vaak een aantal jaargangen gebruikt worden. Zo’n Tawny smaakt volledig anders dan een Vintage port (een Ruby van de betere variant). Neem als voorbeeld de Tawny van Graham, 20 jaar oud. Een prachtig samenspel van hout, amandel, honing en karamel. Die in de mond terugkeren als gedroogd fruit. Geen tannine (logisch) en de alcohol nóg mooier verpakt in het (gedroogde) fruit.
Dan de Colheita, ook een Tawny. Nog zo’n revelatie. Ik heb er verschillende mogen proberen, de mooiste was ongetwijfeld de Niepoort van 1997. Maar de Dow 2002 mag er ook zijn. Veel donkerder van kleur dan 20 jaar oude Tawny van Dow en ook het bouquet was wat minder uitgesproken. Mogelijk door de kortere houtrijping (op fles gegaan in 2016). De Colheita onderscheidt zich van de andere Tawny’s, doordat deze wijn van één jaargang afkomstig is. Op zich lijkt het dat een langere rijping leidt tot een betere wijn. Maar dat hoeft niet. De 1992, die veel langer op fust had gelegen, legde het af tegen de 2002. Vlakker, minder mooie zoet-zuur verhouding, veel minder concentratie. De Dow 2002 was een mooie combinatie van een gerijpte Vintage en een Tawny.
Voor mij was dit alles reden om mijn wijnkelder drastisch uit te breiden met al dat moois dat op de markt was. Waar je onmogelijk nog voor een mooie prijs wijn van dit kaliber uit de Bordeaux of uit de Bourgogne kunt krijgen, kun je moeiteloos -voor verhoudingsgewijs heel schappelijke prijzen, port aanschaffen op eigenlijk ieder niveau (Late Botteled Vintage, Vintage, Tawny vanaf 20 jaar en Colheita) en natuurlijk doet het jaar ertoe. Maar dat moet je proefondervindelijk ervaren, maar je zult zelden heel erg teleurgesteld worden.

Over Sauternes

Ben je eenmaal met port begonnen, dan is de volgende stap niet moeilijk meer (stepping-stone-theorie). Natuurlijk had ik wel eens edelzoete wijn gedronken. Van mijn vader had ik al een mooie Trockenbeerenauslese mogen drinken uit 1988. "Niet binnen 20 jaar opdrinken", zei hij nog. En gelijk had hij. Ook had ik met mijn vader de mooiste edelzoete wijn ter wereld mogen drinken: Château d’ Yquem. De 1990, in 2000. Maar ik zal eerlijk zijn: mijn (wijn)geest stond er nog niet helemaal voor open. Daarvoor was het blijkbaar -voor mij- nog te vroeg. Kleine momenten waren er wel. Experimenten met wat eenvoudige flesjes bij het Kerstdiner. Gelukkig komen de gelegenheden vanzelf, als je maar tijd van leven hebt. Zo nu en dan schafte ik me voorzichtig een wat hoger niveau aan. Te beginnen met Les Carmes de Rieussec 2009, de tweede wijn van Chateau Rieussec. Zo verken je verder en kom je bij de eerste wijn terecht, voorzichtig met halfjes 2004 en 2005. Dan trek je de stoute schoenen aan en besluit je wat halfjes Yquem 2008 aan te schaffen voor een schappelijke prijs en omdat het toch Kerstmis is en het een “voordelige” aanbieding is neem je ook nog en passant een Yquem 1995 mee naar huis. Later een Rieussec 2015. Wijnen die zich -qua niveau- kunnen meten met de top van de Bourdeaux en de Bourgogne.
Met Yquem had ik ook meteen de meest kostbare gehad. Een wijn als Rieussec of vergelijkbare broeders zijn voor een fractie van de prijs van een Yquem verkrijgbaar, terwijl ze nog steeds tot de absolute wereldtop gerekend mogen worden. En helemaal te doen -qua prijs én niveau- is de Carmes de Rieussec. Zelfs zo’n “eenvoudige” Sauternes heeft nog steeds een hoog niveau. Natuurlijk heb je buiten de Sauternes om nog veel meer zoete schatten, heel vaak voor heel redelijke prijzen. Maar voor mij blijven -de mooiere- Sauternes de absolute top van de door botrytis (pourriture noble) "besmette" druiven.

Wat is er nu zo bijzonder aan Sauternes. Om te beginnen overweldigen de wijnen je door kleur en geur. In de loop van de jaren neemt dat door rijping exponentieel toe. En dat terwijl de oplegmogelijkheden enorm zijn! Zelfs als ze jong zijn hebben ze al een gele kleur, die zich na 10 jaar verder verdiept, en die dezelfde warmte uitstraalt als een mooi geslepen steen van amber. Je kunt je ogen er bijna niet vanaf houden! Dat is ook meteen het verschil met eenvoudigere Sauternes. Die missen de intensiteit van de wat hogere Sauternes. Neem de Rieussec 2015. Opeens proef je geen alcohol meer, maar stuift de bloemenweelde je neus binnen. Overweldigend, zoals alleen lelies kunnen geuren. In de smaak dringt de mede, de geur van honing zich op, met op de achtergrond vers geschaafde amandelen. De frisheid associeer ik vooral met limoenen, mandarijnen op z’n mooist rond oudejaar. Wat een rijkdom, wat een complexiteit…
Dan de Rieussec van 2005. Amber dus, maar hoe ruikt amber? De noten, de amandelen zijn boven komen drijven, bijna aards. In de mond een grote weelde, kruidig, weer amandel, walnoten, ook dat aardse, superrijpe van de herfst, maar daar naast rijpe perzik, mango en abrikozen. Volgens Perswijn valt een (mooie) sauternes na 50 nog helemaal te genieten. Daar ga ik dan maar op wachten met de Rieussec 1981, die ik nog heb liggen. Voor het drinken van een Yquem op leeftijd ben ik afhankelijk van de jongens, die de 1988 en 1993 in hun geboortejaarkistjes hebben liggen. Wie weet mag ik meedoen……